تاثیر گوگرد معدنی بر جذب فسفر در گیاهان

در گیاهان فسفر بعد از نیتروژن دومین ماده مغذی ضروری می باشد. فسفر برای فرآیندهای بیوشیمیایی مختلف، توسعه گیاه، و برای تکمیل رشد زایشی مورد نیاز می باشد. بیشترین تاثیر گوگرد معدنی بر جذب فسفر از طریق کاهش PH خاک اتفاق می افتد چون در PH اسیدی خاک عناصر بسیاری از جمله فسفر آزاد می‌شوند و امکان انتقال و حرکت آزادانه را پیدا می کنند.

بازه مناسب و مطلوب PH برای جذب فسفر در محدوده ۶ تا ۷.۵ است. به طوری که در محدوده کمتر از۵.۵ یا بیشتر از ۷.۵ دسترسی گیاه به فسفر به خاطرتثبیت عناصر آلومینیوم ، آهن و یا کلسیم دچار کاهش جدی و کمبود می شود.

نقش فسفر در گیاهان

فسفر در کنار نیتروژن جزو عناصری هستند که اغلب دچار کمبود می شوند. نقش اولیه فسفر در گیاهان در ذخیره سازی و انتقال انرژی تولید شده توسط فتوسنتز برای استفاده در رشد و فرآیندهای تولید محصول است.

میزان کافی از فسفر سبب رشد بهتر و بیشتر ریشه ها می شود. همچنین فسفر عامل افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش های سرمایی زمستان است.

ترکیبات فسفات قابل جذب برای گیاهان معمولا به اندازه کافی در خاک وجود دارد. اما بدلیل اینکه این ترکیبات با عناصر و ترکیبات دیگر واکنش داده و دچار چسبندگی و تثبیت می شوند و امکان جذب را از دست می دهند. در نتیجه کمبود فسفر را در گیاهان را شاهد خواهیم بود. استفاده و کاربرد گوگرد معدنی با کاهش و تغییر PH خاک و اسیدی کردن آن سبب آزادسازی این عنصر در خاک می شود. بنابراین امکان جذب را برای گیاهان فراهم می کند.

با اینکه فسفر به مقدار قابل توجهی در خاک وجود دارد، ولی از آنجایی که قسمت عمده آن در خاک به واسطه اکسیدهای فلزی و نرخ پایین انتشار آن تثبیت می شود. این عنصر جز عناصر با دسترسی خیلی پایین برای گیاهان به حساب می آید.

بنابراین قسمت عمده فسفر کل یعنی حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد موجود در خاک به شکل ترکیبات آلی تثبیت و در نتیجه از دسترس گیاه خارج می‌شود و در نهایت تنها ۳۰ درصد از آن برای ریشه‌های گیاهان قابل دسترس است. گیاهان قادر به جذب فسفر آلی نمی باشند، مگر اینکه هیدرولیز شده و به شکل فسفر معدنی در بیاید.

تعامل فسفر و نیتروژن و گوگرد معدنی بعنوان سه عنصر پرمصرف و پر کاربرد در کشاورزی از مراحل ریشه زنی تا رشد و باردهی گیاهان بسیار تعیین کننده است.

مصرف فسفر باعث افزایش معنی دار وزن خشک ریشه گیاه می شود و افزایش فسفر قابل جذب در خاک، رشد گیاه درخاک شور را تسهیل نموده و تا اندازه ای اثرات منفی شوری را تعدیل می کند.

 معمولا به دلیل آهکی بودن اکثر خاک های ایران غلظت قابل جذب این عنصر کمتر از حد بحرانی است و سالانه مقدار زیادی کود فسفری برای تأمین فسفر مورد نیاز گیاهان زراعی نظیر ذرت، به زمین های زیر کشت آن اضافه می شود.

 

بررسی تاثیر فرمهای مختلف گوگرد بر جذب فسفر

یک پژوهش علمی در دانشگاهی(دانشگاه وارمیا و اوزوری) در کشور لهستان در بین سالهای ۲۰۰۰ تا  ۲۰۰۲ به مدت سه سال انجام شد. در این پژوهش چند زمین کشاورزی با استفاده از ترکیبات گوگرد معدنی سولفاتی و گوگرد عنصری تحت تغذیه گوگردی قرار گرفت . بر اساس داده های این پژوهش استفاده از ۱۲ کیلوگرم در هکتار از ترکیبات مختلف گوگرد از جمله فرم‌های گوگرد معدنی سولفات و گوگرد عنصری می‌تواند سبب آزاد شدن و جابجایی راحت فسفر در خاک شود و جذب فسفر را در ریشه گیاه بهبود بخشد.

البته بر اساس نتایج این پژوهش تاثیر گوگرد معدنی بر جذب فسفر بیشتر از تاثیر گوگرد عنصری در جذب فسفر ارزیابی شد.

به علت اینکه ترکیبات گوگرد معدنی حلالیت بالایی دارند و سریع تر واکنش می دهند و از طرفی توانایی بالاتری در کاهش PH خاک و اسیدی شدن آن دارند در مدت زمان کمتری تاثیر خود را در بهبود شرایط شیمیایی خاک و بهبود جذب عناصر دیگر از جمله فسفر نشان می دهد.

همچنین بر اساس این پژوهش شرط لازم برای افزایش تاثیر گوگرد در جذب فسفر، استفاده همزمان آن با کودهای آلی و دامی و ارگانیک می باشد.

منبع:http://cropscience.uoz.ac.ir/article_101735_ee5e8fd4aa2c24d415308f18668b2ab1.pdf.